Ako bi kojim slučajem bio uveden porez na bogatstvo, nalik onom u Španiji, u BiH bi na godišnjem nivou bilo prikupljeno čak 490 miliona maraka, odnosno 41 na mjesečnom, što bi onda moglo biti upotrijebljeno za rješavanje problema siromaštva i borbu protiv klimatskih promjena.
Navedeno je ovo u analizi koju je nedavno uradila grupa aktivista iz “Taks džastis netvorka”, koji pripada mreži organizacija koje se zalažu za poresku pravdu, a u kojoj se procjenjuje koliko prihoda svaka zemlja može da prikupi oporezujući bogatstvo. Oni su na kraju došli do podatka da bi uvođenjem ovog poreza moglo biti inkasirano više od dva biliona dolara na globalnom nivou godišnje, što bi vrijednost budžeta zemalja, pojedinačno gledajući – podiglo u prosjeku za oko sedam odsto. Kada je u pitanju region, procjenjuje se da bi Crna Gora na ovaj način prikupila oko 40 miliona dolara godišnje, Sjeverna Makedonija 74, a Hrvatska čak 1,7 milijardi.
Oni su kao reper uzeli model koji je španska vlada predvođena socijalističkim premijerom Pedrom Sančezom uvela krajem 2022. godine. Radi se o privremenom porezu na bogatstvo pojedinaca čija je imovina procijenjena na više od tri miliona evra. Istakli su i da ovakve i slične poreske reforme koje ciljaju na bogate nisu dovele do preseljenja u druge zemlje te da je samo 0,01 odsto najbogatijih domaćinstava spakovalo kofere i preselilo se u neku drugu zemlju nakon ovakvih i sličnih poreskih reformi. Pojašnjavajući zašto bi, između ostalog, trebalo uvesti ovakve i slične poreze, autori analize ukazuju na to da tek jedan mali broj ljudi drži u svojim rukama većinu globalnog bogatstva, više od četvrtine u svakoj zemlji. Kao primjer su naveli da jedan milijarder posjeduje više bogatstva nego što bi prosječno domaćinstvo moglo da potroši za 10.000 godina.
Do tog enormnog bogatstva oni su došli jednim dijelom i zbog dosadašnjih poreskih politika. Korijen problema je, prema njihovom mišljenju, što se stečeno bogatstvo obično oporezuje po daleko nižim stopama od znojem zarađenog (plate). Kako su dalje naveli, samo polovina bogatstva stvorenog širom svijeta svake godine ide ljudima koji zarađuju za život – ostatak se prikuplja kao renta, kamate, dividende i kapitalna dobit. Navode i da trojica od pet najbogatijih ljudi na Forbsovoj listi milijardera za 2024. imaju platu – jedan dolar. Smatraju da je ovo stanje neodrživo, postavljajući pitanje – zašto se svijet ne osjeća bogatijim uprkos tome što ima više bogatstva nego ikada ranije.
Na kraju upozoravaju i da ekstremna akumulacija bogatstva u rukama malog broja ljudi ne samo da stvara velike društvene i socijalne podjele, već i ekonomije zemalja čini sve manje produktivnijim, jer oni koji imaju “milione i kamione”, ne ulažu u realnu ekonomiju, već u luksuz i maglu, baveći se isključivo berzanskim spekulacijama. Autori ove analize na kraju su istakli da bi ove promjene okončale pošast globalne zloupotrebe poreza od strane velikih korporacija i superbogatih.
Kada je u pitanju BiH, prije sedam, osam godina bilo je određenih prijedloga da bude uveden porez na bogatstvo, ali sve je ostalo na pustoj političkoj priči, koja je prije svega korišćena u predizborne svrhe.
Norveška, Španija i Švajcarska
Za razliku od poreza na dohodak i kapitalnu dobit, porez na bogatstvo smatra se sveobuhvatnijim načinom obračunavanja ukupnog bogatstva pojedinca. Trenutno samo tri zemlje u Evropi ubiru porez na neto bogatstvo – Norveška, Španija i Švajcarska. Norveška naplaćuje porez na bogatstvo od jedan odsto na vrijednost imovine veće od 150.000 evra, pri čemu 0,7 odsto ide opštinama, a 0,3 odsto vladi. U slučaju da neko ima bogatstvo veće od 1,8 miliona evra, poreska stopa mu iznosi 1,1 odsto. Španija je uvela takozvani progresivni porez u rasponu od 0,16 do 3,5 odsto, za one koji imaju bogatstvo veće od 750.000 evra. Osim toga, ova država je prije par godina uvela i porez solidarnosti od 1,7do 3,5 odsto onima čija cjelokupna imovina premašuje vrijednost tri miliona evra, prenosi Glas Srpske.
