Kovid-19 je multisistemska bolest koja može da zahvati različite organe odnosno organske sisteme, među kojima je i jetra, kaže naš ugledni stručnjak prof. dr Milena Božić, specijalista infektologije, pedijatrije i subspecijalista hepatologije.
Kako dodaje, virus SARS-CoV-2 ulazi u ćelije jetre preko ACE-2 receptora i nađen je na holangiocitima (epitelne ćelije žučnih kanala). Na pitanje kako kovid može da djeluje ovaj organ, profesorka odgovara:
– Virus SARS-CoV-2 može da ošteti zdravu jetru ili da pogorša već postojeće oštećenje jetre, koje je nađeno kod 14.8 posto do 53 procenta hospitalizovanih bolesnika sa kovidom-19. Značajnije oštećenje jetre registrovano je kod minimalno 58 posto i maksimalno 78 procenata bolesnika, koji su umrli od kovida. Zato se smatra da je teško oštećenje jetre surogat marker nepovoljnom ishodu bolesti.
Kao moguće uzroke opterećenja jetre uslijed kovida profesorka izdvaja sljedeće: težak zapaljenski odgovor citokinska oluja/sepsa, oštećenje hipoksijom (nedostatkom kiseonika), oštećenje lijekovima, koje bolesnik prima zbog korone, mikrotromboze sinusoida jetre, nastale zbog hiperkoagulabilnosti (stanje kada je krv gušća i ljepljivija nego inače), direktno oštećenje virusom SARS-CoV-2 i udruženi faktori.
Ciroza jetre i kovid
Na pitanje da li je neka grupa pacijenata sa bolestima jetre podložnija uticaju kovida-19, doktorka navodi:
– U jednoj studiji od 2.780 bolesnika iz Amerike sa kovidom-19, dokazano je da su hronične bolesti jetre, naročito ciroza jetre, bile udružene sa značajno većom smrtnošću od korone Glavne etiologije bolesti jetre bile su: alkohol, nealkoholni stetohepatitis, hepatitis C, hepatitis B i autoimunski hepatitis. Među ovim uzrocima najčešće su bili masna jetra i nealkoholni stetohepatitis. A kao uzroci smrti označeni su: pogoršanje dekompenzacije jetre, pojava ili pogoršanje postojeće encefalopatije i krvarenja iz variksa jednjaka. U toku kovida-19, kod ovih bolesnika bio je povećan rizik od smrtnosti, nezavisno od faktora rizika kao što su gojaznost, hipertenzija i diabetes – kaže dr Božić (hepatična encefalopatija predstavlja neuropsihičke poremećaje funkcije mozga uslijed poremećaja detoksikacione, metaboličkih i drugih funkcija jetre).
Profesorka ističe da su simptomi i znaci bolesti jetre oskudni osim ako se ne radi o odmakloj bolesti jetre odnosno o dekompenzovanoj cirozi.
– Glavna procjena funkcije jetre radi se na osnovu laboratorijskih analiza krvi. Osnovni nalaz je porast aktivnosti enzima jetre – transaminaza: AST, ALT, a varijabilan nalaz je porast gama glutamil transferaze -GGT, alkalne fosfataze i bilirubina i pad nivoa albumina u serumu. Uz to, neophodna je i procjena faktora koagulacije – objašnjava kako se dijagnostikuje poremećaj funkcije jetre uslijed kovida.
Kako razlikovati oštećenje jetre virusom SARS-CoV-2 od drugih uzroka?
– Kod povišenog nivoa transaminaza uslijed kovida treba razmotriti moguće oštećenje jetre virusima hepatitisa, lijekovima, zbog zapaljenja mišića, oštećenja srca i sindroma oslobađanja citokina – kaže dr Milena.
Uticaj vitamina na jetru
Kada je u pitanju uticaj korone na jetru, važno je i pitanje da li je oštećenje jetre posljedica kvoida ili problem u toku borbe sa virusom?
– Oštećenje jetre se javlja u toku kovida-19, a praćenje poslije preležane bolesti pokazaće da li ova bolest ostavlja posljedice. Pandemija je u toku pa je rano da se govori o posljedicama novog soja korone – ističe redovni profesor Medisinskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, u penziji.
Bilo je dosta riječi i o mogućem neželjenom dejstvu vitamina, koji se uslijed pandemije korona virusa uzimaju i na svoju ruku, na zdravlje jetre.
– U propisanim dozama vitamini ne utiču negativno na bolest jetre. Neki vitamini, poput A, D, E i K se i preporučuju kod određenih oboljenja ovog organa – objašnjava.
Hepatitis C i korona
Kako postupiti ako su bolesnici na antivirusnoj terapiji hroničnog hepatitisa B ili hroničnog hepatitisa C, a dobiju kovid?
– Ako bolesnici već primjenjuju antivirusnu terapiju za hronični hepatitis B ili hronični hepatitis C, terapiju treba nastaviti i u toku kovida. Započinjanje terapije hroničnog hepatitisa C, dok traje borba sa koronom, obično nije opravdano. Liječenje se može odložiti dok bolesnik ne ozdravi od kovida – napominje, piše “Blic“.
