Dok premijer Kosova Albin Kurti napominje da ne može biti formirana jednoetnička zajednica, predsjednik Srbije Aleksandar Vučić mu poručuje da ne mora da dolazi u Brisel ako ne želi da razgovara o formiranju iste.
Kosovo i Srbija su u okviru dijaloga o normalizaciji odnosa 2013. godine postigli Sporazum o formiranju Zajednice opština sa srpskom većinom. Potom su konkretni detalji usaglašeni principima 2015.
Međutim, Ustavni sud Kosova je decembra 2015. utvrdio da principi o Zajednici nisu u potpunosti usaglašeni s Ustavom Kosova, ali, kako su dodali, to bi se moglo uskladiti zakonskim aktom Vlade Kosova i statutom Zajednice.
Portparol Vlade Kosova Perparim Kryeziu u izjavi za Radio Slobodna Evropa (RSE) ponavlja stav premijera Kurtija da “na Kosovu neće i ne može postojati monoetnička asocijacija” i dodaje da će se na narednom sastanku u Briselu, koji će biti održan tokom juna, razgovarati o “budućem dijalogu”.
Kryeziu navodi da je potrebno da se razmotri dosadašnji dijalog sa Srbijom i pokrene diskusija o primjeni do sada postignutih sporazuma i “stvarnom uticaju koji su imali na svakodnevni život naših građana”.
Nije precizirao da li će kosovska delegacija pristati da se ponovo pokrene pitanje oko formiranja Zajednice opština sa srpskom većinom.
Kurti je i 2. juna rekao da novi sastanak s Vučićem neće biti nastavak dijaloga već “početak novog procesa”. Istog dana, Vučić je kazao da će na sastanku s Kurtijem insistirati na implementaciji dogovora o Zajednici opština sa srpskom većinom.
Upravo zbog Zajednice je dijalog o normalizaciji odnosa zastao prošle godine kada je srpska strana ponovo pokrenula to pitanje.
Odluka Ustavnog suda kao barijera
Eugen Cakolli iz Kosovskog demokratskog instituta (KDI) ukazuje da će za bilo kojeg kosovskog lidera biti jako teško da formira Zajednicu opština sa srpskom većinom, imajući u vidu da je Ustavni sud ocijenio da taj Sporazum nije u potpunosti u skladu sa kosovskim zakonima.
Smatra da će pitanje Zajednice ponovo biti pokrenuto u okviru dijaloga u Briselu ali napominje da Kosovo mora biti pažljivo po pitanju njene formulacije, odnosno nadležnosti. Ipak, on napominje da posljednje oprečne izjave kosovskih i srpskih zvaničnika ne doprinose pozitivnoj atmosferi uoči nastavka dijaloga.
– U okviru dijaloga će se razgovarati o svim temama, nerealno je da se kaže “idemo u Brisel da razgovaramo o opštim pitanjima”. Pričamo o nastavku dijaloga a ne o početku nove faze dijaloga. Ne očekujem neki sporazum ali će se diskutovati o svemu osim ako Kurti ne odbije da ide u Brisel da razgovara o Zajednici (opština sa srpskom većinom) – kaže Cakolli za RSE.
Reset dijaloga?
Dragiša Mijačić, koordinator beogradske radne grupe za poglavlje 35 Nacionalnog konventa o Evropskoj uniji, koje sadrži mehanizam za praćenje provođenja postignutih dogovora u okviru dijaloga Beograda i Prištine, poručuje da se postavlja “pitanje kredibiliteta EU kao posrednika u dijalogu, ukoliko se ne formira Zajednica opština sa srpskom većinom”.
Mijačić za RSE ocjenjuje da kosovski premijer Kurti uporno pokušava da preokrene tok dijaloga, odnosno da se on ne “nastavi, već da uđe u novu fazu”. On ukazuje da je Kurti “novi pregovarač u dijalogu sa Srbijom” pa mu je zbog toga “potrebno i malo vremena da razumije proces dijaloga i da se upozna sa svim onim što jeste i što nije postignuto”.
– Donekle me ne iznenađuje što Kurti uporno pokušava da resetuje cijeli proces, da ga vrati na početak, da nametne nove teme, nove pravce u dijalogu. Međutim, dijalog je takav, on traje više od deset godina, ima neku dinamiku, tako da to resetovanje neće biti tako jednostavno – zaključuje Mijačić.
Šta je sporno?
Na osnovu odluke Ustavnog suda Kosova iz 2015., sporan je Sporazum o principima Zajednice koji nije u skladu s Ustavom, pogotovo u oblastima koje se odnose na jednakosti pred zakonom, osnovna prava i slobode, te prava manjinskih zajednica i njihovih pripadnika.
Zapravo, sporno je to što se Zajednica ne zasniva na multietničnosti, već okuplja opštine u kojoj je većinska jedna etnička zajednica.
Briselski sporazum iz 2013. postignut između Kosova i Srbije uz posredstvo EU predviđa formiranje Zajednice opština sa srpskom većinom na osnovu statuta čija će struktura biti uspostavljena kao, na primjer, i u slučaju postojećeg statuta Asocijacije kosovskih opština.
Prema toj strukturi, Zajednica će imati predsjednika, potpredsjednika, skupštinu… A pravo na osnivanje neke asocijacije, poput ZSO, a u cilju zaštite i promovisanja zajedničkih interesa, predviđeno je kosovskim Zakonom o lokalnoj samoupravi.
Dvije godine nakon potpisivanja prvog Briselskog sporazuma, Kosovo i Srbija su potpisali i sporazum o Zajednici opština sa srpskom većinom, koji je usaglasio opšte principe i ključne elemente.
Tim Sporazumom se preciziraju zakonski okvir, ciljevi, organizaciona struktura, odnos sa centralnim vlastima, budžet i podrška Zajednici opština sa srpskom većinom. Ovaj sporazum predviđa da Zajednica opština sa srpskom većinom bude osnovana kao što je predviđeno Prvim sporazumom, Zakonom o ratifikaciji Prvog sporazuma i zakonima Kosova,pišu Vijesti
Proces dijaloga između Kosova i Srbije započeo je 2011. godine na tehničkom nivou, da bi 2012. započeli i razgovori na političkom nivou o normalizaciji odnosa dvije zemlje. U proteklih deset godina, Kosovo i Srbija su postigli oko 30 sporazuma od kojih mnogi nisu realizovani na terenu.
