U tome prednjače Derventa, Kotor Varoš i Laktaši, u kojima opštinska administracija ulaže maksimalne napore da izađe u susret privatnoj inicijativi, a prije svega da joj “ne smeta barijerama”.
Tako Derventa, po informacijama iz Vanjskotrgovinske komore BiH, već petu godinu zaredom ima najnižu stopu nezaposlenosti u cijeloj BiH. U Kotor Varošu kažu da rade svi koji žele da rade, a da su oni sa biroa mahom u inostranstvu. Laktaši imaju još prijeratnu tradiciju o preduzetničkom duhu lokalnog stanovništva.
“Nama je sada problem što nema radnika ni za lijeka”, kaže za “Srpskainfo” načelnik Dervente Milorad Simić.
On navodi da u Derventi, koja ima oko 25.000 stanovnika, ima 698 privrednih subjekata od čega je njih 31 kompanija sa stranim kapitalom iz Austrije, Italije i Njemačke. Ova mala opština izvezla je u 2017. godini 302 miliona KM, dok je Banjaluka sa oko 200.000 stanovnika imala izvoz od oko 640 miliona maraka.
“Na pomolu je još jedan aranžman sa jednom italijanskom firmom iz oblasti auto-industrije. Kupuju parcelu i gradiće pogon. Takođe, jedna njemačka firma širi kapacitete”, otkriva Simić.
Na pitanje šta je tajna uspjeha Dervente, Simić odgovara da ga je nedavno to pitao i predsjednik RS Milorad Dodik.
“Rekao sam mu: “Šefe, samo sam normalan. I ja sam privrednik i znam šta im treba. Radimo pošteno i javno, nema korupcije.” Onaj ko hoće ovdje da otvori firmu, ujutru podnese zahtjev, a u tri popodne tog dana dobije rješenje”, navodi Simić.
Takve informacije se, kako kaže, šire brzo među investitorima.
“Preporuka je najveći dio posla” – svjestan je Simić.
Smatra da Derventi ugled kvari privatna fabrika “Unis”, ali to, kako kaže, nije do opštine.
Njegov kolega Ranko Karapetrović, načelnik Laktaša, kaže da ova opština ima BFC certifikat o povoljnom poslovnom okruženju.
“Od oko 9.600 ukupno zaposlenih, njih oko 8.000 radi u privatnim kompanijama. Imamo pozitivna kretanja, ali nam je zaista veliki problem nedostatak kvalifikovanih radnika. Hronično nedostaju radnici u mašinskoj industriji i CNC operateri”, kaže Karapetrović.
On navodi da opština nastoji da omogući što kvalitetniji poslovni ambijent privrednicima, a da je u toku jedan prekogranični projekat o upostavljanju poslovnog inkubatora.
“Mislim da potencijalnim investitorima i postojećim privrednicima nije presudno koliko iznose takse i rente, već koliko su procedure jednostavne i sigurnost u poslovanju”, navodi Karapetrović.
Sa svega oko 20.000 stanovnika i oko 5.200 zaposlenih, mahom fabričkih radnika, Kotor Varoš, uz Derventu, ima najmanju stopu nezaposlenosti u BiH. Mada se na birou vodi i 2.500 formalno nezaposlenih, većina njih, tvrde upućeni, žive u inostranstvu, gdje rade na crno.
Od 10.000 zaposlenih u obućarsko-tekstiloj industriji u cijeloj RS, svaki četvrti radi u Kotor Varošu.
Iako imaju rekordne stope zaposlenosti i nezaposlenosti, prosječne plate u Derventi, Laktašima i Kotor Varošu su ispod prosjeka RS, čak i za 150 maraka. Razlog za to je što su plate u privredi godinama niske, naročito u prerađivačkoj industriji.
“U Trebinju su prosječne plate više od republičkog prosjeka, i to zbog ERS i HET koji su smješteni u tom gradu, a riječ je o javnim preduzećima. U Trebinju ima manje zaposlenih nego u Laktašima, u kojima su prosječne plate oko 707 KM. Mi nemamo javnih republičkih firmi”, kaže načelnik Laktaša Ranko Karapetrović.
