Iako podaci zvaničnih finansijskih institucija u zemlji govore i o štednji od 14 milijardi maraka, većina građana se odriče i onog osnovnog ili se zadužuju da bi to kupili. Ko štedi, a ko se zadužuje?
Prodaja voća i povrća na pijaci ne ide kao nekad, kaže trgovkinja Džana Suljović, koja na svom pazaru primijeti i male plate i prioritet komunalnih računa kod građana.
“Znate, nije to kao nekad, kao prijašnjih godina. Naravno da se sve promijenilo. Kako narod ima manje novca, manje je i kupaca”, navodi ona.
Građani kažu da sve teže sastavljaju kraj s krajem, ali da se trude, koliko mogu, izbjeći zaduženja kod banaka. Pitaju, kako ih vratiti?
Ovo su podaci o zaduženjima građana – bankama su dužni blizu 11 milijardi maraka. Više od pola miliona koristi dozvoljena prekoračenja na svojim računima, i ona su viša od 310 miliona maraka. Svaki punoljetan građanin dužan je više od tri hiljade maraka.
Novinar i aktivista Dalibor Tanić ocjenjuje da je Bosna i Hercegovina u dužničkom ropstvu, jer ne zna nikog u svojoj okolini ko nema veći ili manji kredit.
“Moraju se pokrivati potrebe i same djece i škole i ono što nam treba za svakodnevni život, i šta se dešava? Primorani smo da tražimo ‘pomoć’ kartica, pa onda odemo u minus, a onda, kada to sve pokrijemo, u jednom momentu naredne godine ponovo smo primorani i to je tako, ciklično”, objašnjava Tanić.
Ekonomisti, pak, podsjećaju da štednja stanovništva od 14 milijardi, čini 51 posto bilansa banaka. Od tog depozita od 14 milijardi, otprilike 10 milijardi stanovništvo koristi kao kredit.
“Da pojednostavimo, oni koji štede, koji imaju, oni faktički kreditiraju ove koji nemaju, tu dolazi do prelivanja. Jedna kategorija stanovništva dolazi u dužničku krizu”, smatra ekonomista Željko Rička.
Sociolozi smatraju da štednja, koju građani Bosne i Hercegovine imaju na svojim računima, ima simbolički karakter.
“Ta štednja, kao način života, je dosta prisutna kod građana, čak u njihovom mentalitetu življenja. Ali ja mislim, u ovim uslovima, sa ovim standardom, visinom ličnih primanja, sa inflacijom koja je mnogo veća nego što je vidljiva, da je to dosta teško. Tako da nisam siguran da ljudi uopšte mogu da žive solidno, a kamoli da štede”, smatra sociolog Drago Vuković.
Javni dug Bosne i Hercegovine iznosi blizu 13 milijardi maraka. Za godinu je povećan više od 600 miliona. Prema podacima Ministarstva finansija BiH, Republika Srpska duguje duplo više od Federacije, piše BHRT.
