Iako je široko rasprostranjeno mišljenje da ljudi stariji od 50 godina pate od masne jetre, često oni mlađi od 40 godina mogu imati problema sa jetrom.
Šta je nealkoholna masna bolest jetre?
Bezalkoholna masna bolest jetre (NAFLD) je danas najčešća hronična bolest jetre i najčešći uzrok povišenih enzima jetre.
Nealkoholna masna bolest jetre je zapravo sindrom koji se sastoji od više komponenti, odnosno stadijuma bolesti. Prva faza je jednostavna steatoza, što znači nakupljanje masti u ćelijama jetre bez drugih histoloških promjena.
Sljedeća faza je NASH, odnosno zapaljenje masnih ćelija jetre. U daljem toku stvara se fibroza jetre, odnosno zamena normalnog parenhima jetre fibroznim (ožiljkom) tkivom. Na kraju, ove promene dovode do razvoja ciroze jetre i hepatocelularnog karcinoma (rak jetre).
U kontekstu NAFLD-a, važno je istaći činjenicu koja nas posebno zabrinjava u kliničkoj praksi, a to je da hepatocelularni karcinom može da se razvije kod pacijenata koji nemaju cirozu jetre kao posljedica NAFLD, a kod onih sa ranim stadijumima onih sa jednostavnom steatozom, kao i onih sa zapaljenjem jetre i fibrozom jetre.
Kako nastaje?
Bezalkoholna masna bolest jetre, kako joj samo ime govori, javlja se kod ljudi koji ne konzumiraju alkohol ili ga malo konzumiraju.
Bezalkoholna masna bolest jetre nastaje kao posljedica današnjeg “savremenog načina života” ili drugim riječima NAFLD nastaje kao posljedica metaboličkog sindroma, ili njegovih pojedinačnih komponenti – dijabetesa tipa 2, gojaznosti, visokog krvnog pritiska i povišenih masnoća u krvi.
Oko 90 procenata pacijenata sa NAFLD-om ima najmanje jednu komponentu metaboličkog sindroma. Prema dosadašnjim istraživanjima, 25 odsto odrasle populacije ima NAFLD, dakle svaka četvrta osoba, a čak 10 odsto djece ima nealkoholnu masnu bolest jetre.
Porast incidencije NAFLD-a u pedijatrijskoj populaciji svakako je odraz nezdravih stilova života, a posljedice sve veće gojaznosti u djetinjstvu biće evidentne u ranom odraslom dobu. ptrenose “Nezavisne“.
Prema podacima Svjetske zdravstvene organizacije, milijardu ljudi širom svijeta je gojazno, od čega 55-95 odsto ljudi ima nealkoholnu masnu bolest jetre, a 15-55 odsto gojaznih ima inflamatorni oblik NAFLD, odnosno nealkoholni steatohepatitis. (NASH).
Takođe, podaci Svjetske zdravstvene organizacije pokazuju da 330 miliona ljudi širom svijeta boluje od dijabetesa tipa 2, od čega 60-80 odsto ima nealkoholno oboljenje masne jetre, a 20-75 odsto pacijenata ima nealkoholni steatohepatitis.
Povećanje raka jetre
Incidencija karcinoma jetre u posljednjih deset godina raste, a to je u velikoj mjeri posljedica porasta incidencije dijabetesa, gojaznosti i, zapravo, NAFLD-a. Trenutno, hepatocelularni karcinom zauzima 5. mjesto među svim uzrocima raka.
U Sjedinjenim Američkim Državama, rak jetre i ciroza jetre kao posljedica NAFLD-a su trenutno drugi po indikacijama za transplantaciju jetre, a pretpostavlja se da će u narednim godinama zbog rastuće gojaznosti i epidemije dijabetesa tipa 2, karcinom jetre i ciroza jetre kao posljedice NAFLD-a takođe postaju vodeće indikacije za liječenje transplantacijom jetre.
Uticaj na razvoj nekih drugih stanja
Sljedeće što zabrinjava u kontekstu NAFLD je to što danas znamo da NAFLD nije samo bolest jetre, već multisistemska bolest, odnosno povezana je sa oboljenjima drugih organskih sistema, najčešće sa kardiovaskularnim oboljenjima, hroničnim oboljenjem: bolesti bubrega i dijabetesa tipa 2 i neke druge hronične bolesti poput polipa debelog crijeva, kolorektalnog karcinoma, raka dojke i drugih.
Bezalkoholna masna bolest jetre je faktor rizika za razvoj ovih bolesti. Prema velikom broju do sada sprovedenih studija, znamo da je nealkoholna masna bolest jetre usko povezana sa kardiovaskularnim oboljenjima i stoga mnogi ljekari predlažu redovno praćenje pacijenata sa NAFLD, kao što je slučaj sa hroničnom bolešću bubrega.
Što se tiče dijabetesa tipa 2, dosadašnja istraživanja su pokazala da je bezalkoholna masna bolest jetre u velikoj mjeri uzrok dijabetesa tipa 2, odnosno ako osoba ima NAFLD, postoji dva do pet puta veći rizik od razvoja dijabetesa tipa 2.
Sve je veći broj studija koje govore da je nealkoholna masna bolest jetre faktor rizika za tumore van jetre, odnosno kolorektalni karcinom i rak dojke.
Simptomi i dijagnoza
Bezalkoholna masna bolest jetre, kao i druga oboljenja jetre, obično nema simptome. Neki pacijenti osjećaju zamor ili nelagodnost ispod desnog rebarnog luka, ali u više od 50 odsto slučajeva bolest je asimptomatska do stadijuma ciroze jetre. Simptomi postaju vidljivi, nažalost, u trenutku razvoja ciroze jetre i dekompenzacije (pogoršanja) u vidu žućenja kože, sklonosti krvarenju, ascitesa (tečnost u trbušnoj duplji) ili razvoja portalne encefalopatije (poremećaj svijesti).
Povišeni enzimi jetre (ALT i/ili AST i/ili GGT) uočeni su u laboratorijskim nalazima kod oko polovine pacijenata.
Ultrazvuk abdomena može pokazati “svijetlu jetru”. Međutim, ono što najviše koristimo i sa čime imamo najviše iskustva je metoda tranzitne elastografije (FibroScan), koja je slična ultrazvuku abdomena, ne boli, kratko traje i daje nam informaciju o tome kolika je masnoća. Pacijent ima u jetri i da li i koliko fibroze jetre, prenosi B92.
