Dok se gledalo samo golim okom ili na arheološkim mapama, izgledalo je kao samo još jedno od brda talasastog zemljišta Tikala, drevnog majanskog grada-države u današnjoj sjevernoj Gvatemali. Ali kada su istraživači zumirali fotografiju napravljenu LiDAR-om, laserkom opremom, mogli su jasno da vide da strukturu oblikovanu ljudskom rukom preko koje su se vijekovima taložili slojevi zemlje i vegetacije.
Građevina – piramida, kako se ispostavilo, bila je dio drevne četvrti koja obuhvatala veliko dvorište “obrubljeno” manjim zgradama. Ali te zgrade su se razlikovale od onih za koje se znalo da su postojale u Tikalu. Imale su jasan oblik, orjentaciju i druge karakteristike koje su arhitektonski odgovarače Teotivakanu, drevnom gradu koji se nalazio u blizini današnjeg Meksiko Sitija, više od 1200 kilometara zapadno od Tikala. Detaljnim daljim ispitivanjem novootkrivene strukture naučnici su došli do zaključka da je kompleks replika kompleksa u Teotivakanu poznatog kao Citadela koji uključuje i šestostepenu piramidu Pernate zmije.
“Sličnost je bila zapanjujuća”, kaže arheolog sa Univerziteta Braun, Stiven Hjuston, koji je prvi primijetio zajedničke karakteristike dva drevna mjesta.
Novo otkriće velikog spomenika u srcu Tikala nametnulo je novo pitanje: šta je enklava dalekog Teotivakana radila u jezgru prjiestolnice Maja?
Vođen slikama sa LiDAR-a, Edvin Roman-Ramirez, direktor Arheološkog projekta Južni Tikal, prošlog ljeta je započeo seriju iskopavanja. Tunelirajući ruševine, njegov tim je otkrio građevinske postupke, grobnice, keramiku i naoružanje tipično za Teotivakan iz ranog četvrtog vijeka. Od kadionice ukrašene slikom boga kiše Teotivakana do strijelica napravljenih od zelenog opsidijana iz centralnog Meksika, artefakti sugerišu da je to mjesto moglo biti djelimično autonomno naselje u centru Tikala, vezano za daleku carsku prijestolnicu.
“Znali smo da je Teotivakan morao imati neko prisustvo i uticaj u Tikalu i obližnjim oblastima Maja prije 378. godine”, kaže Roman-Ramirez. “Ali nije bilo jasno da li su Maje samo oponašale neke aspekte najmoćnijeg kraljevstva u regionu. Sada postoje dokazi da je veza bila mnogo veća od toga.”
Roman-Ramirez upozorava da nalazi ne dokazuju definitivno da su ljudi koji su izgradili kompleks bili iz Teotivakana. “Ali ono što smo otkrili sugeriše da su ljudi koji su tamo živjeli bili vrlo dobro upoznati sa kulturom i tradicijom Teotivakana. Tamo su živjeli u svojoj koloniji i razlikovali se po identitetu i ritualima od stanovnika Tikala.” Izotopska analiza kostiju, koje su pronađene u grobnoj komori, koja je još uvijek u toku, pružit će veću sigurnost u određivanju mjesta gdje je pokojnik živio u različito vrijeme tokom svog života.
Na osnovu keramike pronađene u ruševinama, tim procjenjuje da je gradnja na tom mjestu započeta najmanje 100 godina prije 378. godine, prelomne u istoriji Maja. Prema natpisima, kralj Teotivakana poslao je generala poznatog kao Rođen iz vatre da svrgne kralja Tikala – Jaguarovu Šapu, i svog mladog sina postavio za novog vladara. Rođen iz vatre sa svojim ljudima stigao je u Tikal 16. januara 378. godine, istog dana kada je Jaguarova Šapa umro.
Nakon preuzimanja vlasti, Tikal je cvjetao nekoliko vijekova, osvajajući obližnje gradove-države i šireći svoju kulturu i uticaj. Hegemonija Tikala tokom ovog perioda je dobro dokumentovana, ali ono što ostaje nepoznato je zašto se, nakon decenija prijateljskog suživota, Teotivakan okrenuo protiv svog bivšeg saveznika, piše “National geographic“.
