Zvjezdane, odnosno piramidalne dine uzdižu se i do stotinu metara u visinu.
Ima ih u Africi, Aziji i Sjevernoj Americi, ali i na Marsu. Do sada nije bilo poznato kada su nastale.
Naučnici su nedavno uspjeli da utvrde da je dina u Maroku, pod nazivom Lala lalia, nastala prije 13.000 godina.
Zvjezdane dine nastaju zahvaljujući vjetrovima koji mijenjaju pravac.
“Saznanja o tome kada su nastale pomažu naučnicima da razumiju klimu tog doba”, kaže profesor Džef Duler sa Univerziteta Aberistvit, koji je objavio istraživanje sa profesorom Čarlsom Bristouom, sa Univerziteta Birkbek, prenosi BBC.
Lala lalia nalazi se na jugoistoku Maroka, visoka je 100, a široka 700 metara. Utvrđeno je da se formirala prije više od 8.000 godina.
Naučnici obično uspijevaju da utvrde gdje su kroz geološku istoriju bile pustinje, ali do sada nisu pronalazili tako stare zvjezdane dine.
“Razlog možda leži u tome što nisu shvatali da gledaju u jednu posebnu dinu. Ovi nalazi će vjerovatno iznenaditi mnoge, jer možemo da vidimo koliko se brzo formirala ova ogromna dina, koja se svake godine pomjera za oko 50 centimetara”, kaže Duler.
Kako bi utvrdili starost zvjezdanih dina, naučnici su koristili tehniku pod nazivom luminiscenciono datiranje.
Ovom metodom, računali su kada su zrnca pijeska posljednji put bila izložena sunčevoj svjetlosti.
Uzorci pijeska iz Maroka analizirani su pod infracrvenom svjetlom u laboratoriji, koja nalikuje staromodnoj fotografskoj radionici.
Duler poredi zrnca pijeska sa “malim punjivim baterijama”.
Energija, uskladištena unutar kristala, potiče od prirodne radioaktivnosti.
Što je pijesak duže van domašaja dnevnog svjetla, to je više izložen radioaktivnosti i akumulira više energije.
Kada se zrnca izlože u laboratoriji, oslobađaju svjetlosnu energiju, što omogućava da se izračuna njihova starost.
“Što je svjetlost jača, to su zrnca starija”, kaže Duler.
Najviša zvjezdana dina u Americi nalazi se u državi Kolorado i visoka je 225 metara.
“Penjanje na ove dine je težak posao. Popnete se dva metra, pa skliznete jedan, ali vrijedno je truda – pogled s vrha je predivan”, kaže Duler, pišu nezavisne.
