Registar javnih funkcionera koji je danas predstavio Transparency International u BiH (TI BiH), a koji za sada obuhvata podatke o 763 nosioca funkcija, pokazuje da brojni od njih obavljaju po dvije ili tri funkcije u javnom sektoru, gdje se njihovi privatni interesi često prepliću s javnima. Ovi podaci jasno pokazuju neophodnost unapređenja Zakona o sukobu interesa, koji je jedan od 14 prioriteta BiH na evropskom putu.
Od svih funkcionera koji obavljaju duple funkcije, njih 14 su istovremeno poslanici i članovi vlade na različitim nivoima vlasti, a to bi trebalo biti zabranjeno nedavno usvojenim izmjenama Izbornog zakona BiH, koje su prošle Predstavnički dom PSBiH. Ako se to potvrdi i u Domu naroda, poslanici će morati zamrznuti svoje mandate u skupštinama do okončanja mandata na izvršnoj funkciji, a to bi se trebalo odnositi i na aktuelnog predsjednika i potpredsjednicu Federacije BiH, koji su, ujedno, i poslanici u Parlamentu FBiH.
Pored toga, još se petoro zastupnika u Parlamentu Federacije BiH istovremeno nalazi u upravama javnih preduzeća i ustanova, kao i jedan poslanik i jedan ministar na nivou BiH. Zakon o sukobu interesa FBiH zabranjuje izabranim zvaničnicima da istovremeno obavljaju funkcije u javnim preduzećima, ali kako se taj zakon trenutno ne primjenjuje u FBiH, nespojivost funkcija nema ko da utvrdi, piše “Radiosarajevo“.
U trenutnom sastavu Narodne skupštine RS od 83 poslanika njih 22 trenutno su dio upravama javnih ustanova i javnih preduzeća, a ova brojka se brzo mijenja zbog čestih političkih turbulencija. Od tog broja, čak 13 poslanika nalazi se u upravljačkim strukturama javnih preduzeća, iako to zakon zabranjuje, ali je vlast našla model po kojem to prolazi nekažnjeno.
Poslanicima se unedogled produžavaju mandati vršilaca dužnosti direktora javnih preduzeća, jer nadležna Komisija za utvrđivanje sukoba interesa uporno tumači zakon na način da v. d. direktora nije isto što i direktor u smislu ovog zakona, iako to nigdje nije navedeno.
Tako je, naprimjer, poslanik SNSD-a u NSRS Dražen Vrhovac trenutno v. d. direktora Investiciono-razvojne banke RS, koja svoje izvještaje o radu direktno podnosi Narodnoj skupštini RS, u kojoj je on poslanik. Pored toga što je direktor IRB-a i poslanik, Vrhovac je, prema podacima Banjalučke berze, i član Nadzornog odbora preduzeća HPK a.d. Bosanska Dubica, koje je odnedavno u stečaju, a čiji je većinski vlasnik Republika Srpska.
Također, treba istaknuti da je nekoliko poslanika u NSRS dio mandata provelo u sukobu interesa, a razriješeni su direktorskih funkcija isključivo zbog političkih razloga, a nikako zbog dosljednog provođenja zakona.
Postojeći zakoni dozvoljavaju poslanicima na svim nivoima da budu na čelu javnih ustanova iako u brojnim slučajevima skupštine čiji su poslanici, usvajaju budžete i izvještaje tih istih ustanova. Mnogi od poslanika rukovode javnim preduzećima na drugim nivoima vlasti, što, prema mišljenju Komisije za utvrđivanje sukoba interesa RS, ne predstavlja kršenje zakona iako mnogi javno koriste svoj utjecaj u parlamentima za političku trgovinu pozicijama u javnim preduzećima.
Transparency International BiH je kroz monitoring izborne kampanje zabilježio i brojne primjere zloupotreba resursa javnih preduzeća i ustanova za izbornu kampanju funkcionera koji se nalaze u upravljačkim tijelima, ali ne postoji zakonska mogućnost da se ovo sankcioniše.
Pored državnog i entitetskog, još 22 funkcionera na kantonalnom nivou obavljaju dodatne funkcije, od čega se šest slučajeva odnosi na ministre u tehničkom mandatu. Ostali funkcioneri su, ujedno, članovi upravljačkih struktura u javnim ustanovama i preduzećima.
