Najveća smrtnost u posljednjih pet godina u Federaciji Bosne i Hercegovine zabilježena je u 2021. godini, posljednji su podaci Zavoda za javno zdravstvo FBiH (za 2022. podaci još nisu obrađeni), kada je umrlo 29.086 stanovnika u većem bh. entitetu.
Dodaju kako je značajan utjecaj na povećanje mortaliteta imala pandemija COVID-19.
Odraz procesa starenja stanovništva
– U FBiH u 2021. stopa općeg mortaliteta na 100.000 stanovnika iznosila je 1.341 na 100.000 stanovnika i bilježi značajan rast u poređenju sa 2020, kada je imala vrijednost od 1.202 na 100.000 stanovnika. Opća smrtnost odraz je procesa starenja stanovništva (populacije) i patologije specifične za stariju populaciju – navode iz Zavoda.
Vodeća oboljenja, kao uzrok smrti stanovništva Federacije BiH u 2021. bila su oboljenja cirkulatornog sistema sa stopom od 336,7, dok je na drugom mjestu COVID-19 (185,6) i općom stopom od 273,4 na 100.000 stanovnika.
Standardizirana stopa smrtnosti (SDR) za muškarce iznosila je 239,1, a za žene 144,7.
– Iz kompariranih podataka za 2021. i 2020. godinu može se zaključiti da stanovništvo FBiH sve više stari i da se broj vodećih oboljenja koja su bila uzrok smrti, shodno tome, povećava. Nepoštivanje zdravih životnih stilova, nedovoljna fizička aktivnost, pušenje, neadekvatna prehrana, samo su neki od faktora koji doprinose da su pobrojane grupe oboljenja najčešći uzroci smrti – objašnjavaju u Zavodu.
Standardizirana stopa smrtnosti za kardiovaskularne bolesti u 2021. iznosila je 336,7, što predstavlja blago smanjenje u poređenju sa 2020, kada je vrijednost SDR za ovu vrstu bolesti iznosila 348.
Slijede maligne neoplazme sa stopom smrtnosti od 152,4 i one su u blagom padu u odnosu na 2020. kada su imale vrijednost 159,2.
Na trećem mjestu su hronične respiratorne bolesti (SDR 45,2), što, kako kažu u Zavodu, predstavlja mali pad u poređenju sa 2020. kada je stopa smrtnosti za hronične respiratorne bolesti iznosila 47,3.
Četvrta vrijednost SDR je 39,9, a odnosi se na dijabetes mellitus, što je, kako navode, skoro identično kao u prethodnoj 2020.
Vodeće oboljenje kao uzrok smrti stanovništva FBiH u 2021. bio je COVID-19 sa stopom od 271,8 na 100.000 stanovnika, a kao uzrok smrti pojavljuje se prvi put u 2020. sa stopom 122 na 100.000 stanovnika.
– Vodeći uzrok smrti osoba ženskog spola u 2021. bio je COVID-19 sa stopom od 238,4 na 100.000 žena, i prvi put se registruje među pet vodećih uzroka smrti u 2020. godini kada je stopa iznosila 87,2 na 100.000 žena. Vodeći uzrok smrtnosti muškaraca u 2021. Također je COVID-19 sa stopom od 306,5 na 100.000 muškaraca, što je znatno veća stopa smrtnosti od vrijednosti iz 2020. kada je iznosila 158 na 100.000 muškaraca – naglašavaju.
Kardiovaskularna oboljenja vodeći su uzrok smrti stanovništva FBiH sa stopom smrtnosti 522 na 100.000 stanovnika, navode iz Zavoda.
Kao i prethodnih godina i u 2021. u ovoj grupi oboljenja vodeći uzrok smrti muškaraca bio je akutni infarkt miokarda, a kod žena moždani udar.
Maligne neoplazme na drugom su mjestu vodećih uzroka smrti po grupama oboljenja, sa 4.577 umrlih osoba i stopom smrtnosti od 211,1 na 100.000 stanovnika.
– Maligne neoplazme bronha i pluća (C34) vodeća su maligna oboljenja od kojih je umiralo stanovništvo FBiH u 2021. sa stopom smrtnosti od 47,2 na 100.000 stanovnika. Znatno više umiru muškarci nego žene sa omjerom smrtnosti 3:1, iako se tokom godina registruje lagani porast smrtnosti žena od malignih neoplazmi pluća – ističu iz Zavoda.
Maligne neoplazme, povrede, trovanja
Među uzrocima smrti od malignih neoplazmi kod muškaraca u 2021. godini vodeća je bila maligna neoplazma bronha i pluća (C34), s učešćem od 29,2 posto i bilježi trend laganog opadanja u poređenju sa 2020. Slijedi potom maligna neoplazma prostate (C61) (8,8 posto), što je ista vrijednost kao i u 2020.
– Najčešća maligna neoplazma od koje su umirale žene u 2020. Bio je karcinom dojke (C50) s učešćem u ukupnom mortalitetu od malignih neoplazmi među ženama u FBiH od 17,4 posto, što predstavlja lagano smanjenje u poređenju sa 2020. kada je učešće tog karcinoma iznosilo 18,4 posto – dodaju iz Zavoda.
Stopa umiranja na 100.000 stanovnika od povreda, trovanja i drugih posljedica spoljašnjih uzroka smrti u FBiH u 2021. imala je vrijednost 21,4 i bilježi nešto veću vrijednost nego godinu ranije kada je iznosila 20,3 na 100.000 stanovnika.
– U 2021. zabilježili smo porast učešća povreda, trovanja i drugih posljedica vanjskih uzroka smrti u dobnoj grupi od 20 do 64 godine života, i to 61,7 posto u odnosu na 2020. kada je procentualno učešće iznosilo 57,1 – naveli su u Zavodu za javno zdravstvo FBiH, prenosi Faktor.
