Često su džihadisti porijeklom s Balkana radikalizovani zapravo na Zapadu, navodi švicarski list.
Nakon terorističkog napada u Beču početkom novembra, u kojem su stradale četiri osobe, njemačka štampa se zapitala da li je Balkan “leglo islamizma”? Jer, počinilac kojeg je policija usmrtila, bio je Kujtim F. (20), čiji roditelji su Albanci porijeklom iz makedonskog Čelopeka.
U opširnoj analizi u “Neu Zürcher Zeitungu” sada se postavlja pitanje da li balkanski islam predstavlja prijetnju za zemlje gdje se ljudi s Balkana obično iseljavaju.
Kako se to islam na Balkanu promijenio u posljednjih dvadeset godina?
Novinar Andreas Ernst, odličan poznavalac regiona, piše da muslimani čine oko trećinu stanovništva na Zapadnom Balkanu, ali da je manjina njih stvarno religiozna. Na Balkanu se, piše Ernst, praktikuje “tolerantni sunitski islam čije zapovijesti vjernici velikodušno tumače, recimo kad je u pitanju alkohol”.
“Tokom ratova devedesetih, porastao je utjecaj radikalnih struja iz inostranstva kroz djelovanje humanitarnih organizacija. Mnoge su poticale iz Saudijske Arabije i Emirata. Utjecaj njihovih misionarskih mreža je najočitiji kada se radi o gradnji džamija. Za razliku od tradicionalnih jednostavnih džamija sa minaretima nalik na olovke, bogomolje finansirane stranim novcem, često su velike i pompezne. One su i bile mjesto gdje se početkom milenija odvijala borba starosjedilaca i mladih gorljivih vjernika”, piše u uglednom švicarskom listu.
Dalje se navodi da su tradicionalne zajednice bile suočene sa “paralelnim verskim zajednicama” i “radikalnim snagama” koje su posljednjih godina potisnute.
“Opadanje saudijskog utjecaja stvorilo je prostor za tursku religijsku instituciju”, dodaje Ernst, i piše šta je ta “ubrzana pluralizacija islama” značila:
“Za mlade ljude gladne vjere su mistične sufističke sekte, strogo vjerni salafisti i harizmatični propovjednici često atraktivniji nego zvanični predstavnici religije sa svojim mlakim porukama. Tako su nastale nove, djelimično i opasne struje salafizma spremnog na nasilje. Profil njegovih pristalice, prema francuskom stručnjaku za Balkan Ksavijeru Bugarelu, sličan je kao na Zapadu. Radi se o mladićima s ivice društva, organizovanim u male grupe. Na Balkanu se oni regrutuju mahom iz marginalnih, muslimanskih dijelova stanovništva, čija je nacionalna pripadnost sporna – recimo Pomaka u Bugarskoj ili Torbeša u Makedoniji. U Bosni i Hercegovini, gdje bošnjačko stanovništvo čini većinu, džihadisti, pak, češće dolaze iz dijaspore na Zapadu”, piše Ernst.
Navodeći da je nakon napada u Beču napisano mnogo “paušalnih” tekstova o toj temi, autor dodaje: “Izvjesno djeluje barem da je regrutovanje omladine jednostavnije u zapadnim gradovima nego na Balkanu i da vodeće snage potiču sa Zapada. To ne iznenađuje: u većinski muslimanskom stanovništvu Bosne i Hercegovine ili Kosova i Metohije mnogo je jača društvena kontrola prema onima koji odudaraju nego što je to slučaj u miljeu muslimanske dijaspore u Beču ili Berlinu.
Ernst dodaje da su takozvani “paralelni džemati” i nezvanične bogomolje u BiH pod lupom i većinske islamske zajednice, i komšija, i policije.
“Sve ukazuje na to da je radikalizacija na Zapadu vjerovatnija nego u postojbini evropskog islama. Iz Francuske je, posmatrano prema broju muslimana, više nego dvostruko više dobrovoljaca otišlo u džihad u Siriju i Irak nego iz Bosne i Hercegovine. Na Balkanu do sada nije bilo džihadistički motivisanih terorističkih napada. Gradovi u regionu se broje u najbezbjednije u Evropi”, piše dalje švicarski list.
Zašto su mreže iz dijaspore toliko važne za razumijevanje fenomena?
“Bečki historičar i albanolog Robert Pihler ukazuje na opterećenje porodica u dijaspori. Kao i mnoga djeca useljenika, Kujtim F. se otuđio od roditelja prije nego što se radikalizovao. To, kaže Pihler, sluti na poznat šablon: dok roditelji žele da što neupadljivije žive u zemlji u koju su došli, dok vrijedno rade i imaju premalo vremena za djecu, druga generacije se često neuspješno bori s tim da doraste i vlastitim ambicijama i ambicijama roditelja.
To vodi konfliktima generacija i polova. Generacija rođenih u inostranstvu mahom u pubertetu počinje da se bavi pitanjem odakle dolaze, zašto tu žive i ko su oni zapravo. Često kritikuju tihu asimilaciju roditelja ili se zbog nje čak stide.
Tragaju za uvažavanjem i zajednicom, a tu islamističke grupe imaju atraktivnu ponudu: umjesto da budeš dijete nevažnih gastarbajtera s Balkana, postani borac za vjeru, dio svjetske zajednice! – tako glasi obećanje. Uz to dolazi osećaj zabrinutosti u okviru male zavjereničke grupe i fascinacija zbog tajnovitosti i ilegalnosti”, navodi se u tekstu koji je prenio “Deutsche Welle”.
