Rožaje grad ka kome si i preko koga su vodili brojni karavanski, trgovački ali i životni putevi njegovih žitelja u sebi je uvjek nosio onaj duh multikulture koji su zajedno tkali Bošnjaci, Albanci, Crnogorci i drugi koji su živjeli na ovim prostorima. Dacići (alb. Daciqe) je naselje u opštini Rožaje, u kom radi jedan od najznačajnih prosvjetara ovog kraja Hadži Ljajči (alb. Haxhi Lajçi). Hadži Ljajči (alb. Haxhi Lajçi) rođen je 1960. godine u Kaluđerskom Lazu (Husaj), opština Rožaje Crna Gora. U Dacićima je završio sa odličnim uspjehom četiri razreda školske 1968. godine (prva generacija učenika na albanskom jeziku). Filološki fakultet, odsjek za Albanski jezik i književnost završio je u Prištini.
Čitav svoj radni vijek ovaj neumorni neimar je posvetio svom rodnom kraju u želji da sačuva malu albanski zajednicu na sjeveru Crne Gore i da kroz sami sistem obrazovanja djeca postignu što bolje i kvalitetnije obrazovanje. Punu podršku je imao i u drugim kolegama prosvjetnim radnicima iz svog rodnog kraja. Plemenita misija njegovih napora i zalaganja isprepletana je uvjek životnim sudbinama i stazama koje nas često preko trnja vode do uspjeha. Svojim neumornim zalaganjem se trudi da razvije što bolju saradnju kako sa lokalnom zajednicom tako i sa školama u okruženju i regionu. Tako da nema dana da Hadži Ljajči (alb. Haxhi Lajçi) nije koristio priliku da na najljepši način doprinese šoroj društvenoj zajednici. Tokom svog mandata kao direktor OŠ u Dacićima uspio je da sa Ministarstvom prosvjete, brojnom dijasporom ali i sa drugim odgovornim institucijama, pojedincama i ustanovama obogati i osavremeni rad njegove škole. Najviše njegovim zalaganjem ali i drugih kolega uspio je da obogati i osavremeni biblioteku pored toga treba istaći da je veliki broj donatora između njih posebno izdvajamo nekoliko humanih ljudi kao što su: Azem Lajçi – svake godine donira novogodišnje poklone za učenike, Šefćet (Sheki) Daci – podržava svaku aktivnost i objavljuje u inostransvu preko svoje stranice pod naslovom „Ta ndihmojmë shkollën shqipe „Dacaj“, Xhevdet Muriqi, Maxhun Smajl, Selim Hoti i drugi – Njemačka, Selim Daci, Halil Daci, Naser Vuçetaj – Švajcarska, Ramiz Mujaj, Florin Krasniqi –Amerika. Humanitarne organizacije kao što su „MIQT“ – Herbert Pubans i Ahmet Ibrahimaj – Njemačka koji je donira za kabinet informatike, tako i u svim učionicama obezbijedio računare, Shoqata shqiptare “Sali Qekaj“ koju vodi Oman Ferizi, Shoqata „Besa“ – predsjednik Rexhep Nikçi. Ja kao direktor škole, učenici, roditelji i svi zaposlenieni u školi smo zahvalni svima koji na bilo koji način ulažu napore da ova škola i njeni đaci imaju dobre uslove za normalan rad.
Važno je napomenuti da je 15. maja 2020. godine postradala OŠ u Dacićima i od tada traje neumorna borba Hadži Ljajčii (alb. Haxhi Lajçi) da se izgradi nova škola kako bi albanska zajednica u Rožajama nastavila svoj prosvjetno-obrazovni rad. Njegovi učenici postali su po svojim rezultatima prepoznati u državi ali i u širem regionu. Prosvjetna tradicija koja je u Dacićima i okolini jako izražena kroz dugu bogatu ali i lijepu istoriju ovog kraja odražava se i na ove mlade učenike koji su kasnije u različitim oblastima postali poznati i cijenjeni i van granica Crne Gore. Albasnki jezik kao stub njihovog obrazovanja ali i identiteta predstavlja doprinos u široj društvenoj sferi. Hadži Ljajči (alb. Haxhi Lajçi) se trudi da im prenese ljubav prema rodnom kraju i da ga nikada ne zaborave pa ponekad ako ih i životni putevi i staze odvedu na druge strane svijeta da se vrate tamo đe su prvi put otvorili svoje oči i naučili prva slova. I danas kada je prešao šestu deceniju života Hadži Ljajči (alb. Haxhi Lajçi) poziva mlade da se vrate svom rodnom kraju da sačuvaju ognjišta svojih predaka, da pokrenu svoje poslove u opštini Rožaje, Hajla, Štedim Rusolija i druga atraktivna ali i nedirnuta mjesta prirode predstavljaju dragulj koji treba na pravi način iskoristiti i valorizovati.
Uložio je i posvetio je svloj život malenoj ali nadasve časnoj zajednici Albanaca u Dacićima, njegoiva vizija moderne i svaremene škole je da prati savremene trendove u razvoju prosvjetnog i obrazovnog sistema. Učionica treba da je uvjek otvorena za stručne kadrove kako one sa bogatim iskustvom tako i one mlađe koji su spremni da se posvete jednom od najljepših i najhumanjih poziva a to je poziv prosvjetnog radnika. Moderna i opremljena škola je ono što treba za budućnost u Dcićima a energiju da se to ostvari daje sam Hadži Ljajči (alb. Haxhi Lajçi), Ova škola treba da postane moderni centar obrazovanja vaspitno-kulturnog razvoja učenika u izgrađivanju njihovih ličnosti. Osnovni principi su podsticanje ličnog razvoja učenika i nastavnika. Osnovna težnja moderne škole je razvijanje savremenih procesa usvajanja znanja, podsticanje kreativnosti kod učenika i nastavnika i stvaranje ličnosti sposobnih za timski rad, sa razvijenim socijanim vještinama i svješću o pravima i obavezama.
Dok sam pisao ovaj tekst o Hadži Ljajči (alb. Haxhi Lajçi) sjetio sam se starogrčkog esejiste biografa Plutarha koji je najpoznatiji po djelu ,,Uporedni životopisi ”, gde daje niz biografija slavnih Grka i Rimljana. Nije ga zanimalo pisanje istorije nego uticaj karaktera na život ljudi. Izvršio je ogroman uticaj na svjetsku književnost. Istraživajući živote značajnih ljudi došao je do zaključka da: „Um nije sud koji treba da se ispuni nego vatra koja treba da se rasplamsa.“ Tu vatru obrazovanja i učenja rasplamsao je Hadži Ljaci (alb. Haxhi Lajçi) čije decenije rada posvećenosti i ljubavi prema najmlađim generacijama predstavljaju jedan od najljepših i najpredanjih primjera u obrazovnom sistemu Crne Gore. Moje poštovanje prema ovom velikom i neumornom prosvetaru iskazano je ovim tekstom kao znak podrške svim Albancima u Crnoj Gori u obrazovnom sistemu: ,,Samo veliki ljudi mogu da čine velika djela” i da kroz razvijanje multikulture budu temelje one ljepše hrabrije i časnije građanske Crne Gore koja pripada svima nama.
Hadži Ljajči ispred OŠ u Dacićima koja je postradala u požaru – PR / Haber.ba – PR / Haber.ba
