Jadvida ili Hedviga bila je unuka bosanskog bana Stjepana II Kotromanića i poljske princeze Elizabete Psjast, odnosno kćerka bosanske princeze Elizabete koja je brakom sa Ludovikom I, najmoćnijim vladarom Evrope tog doba, postala ugarsko-hrvatska i poljska kraljica.
Jadviga ili Hedviga je bila poljska kraljica iz dinastije Anžuvinaca i svetica Rimokatoličke crkve. Rođena je 3. oktobra 1373. u Budimu, a umrla je 17. jula 1399. u Krakówu u današnjoj Poljskoj. Zvanično je proglašena blaženom 8. augusta 1986. godine tokom pontifikata pape Ivana Pavla II, a 8. juna 1997. godine proglašena je svetom. Sahranjena je u Vavelskoj katedrali u Krakówu.
PRVI ŽENSKI MONARH POLJSKE
Nakon očeve smrti 1382. godine, njena sestra Marija je postala kraljica Ugarske. Kada su Poljaci izrazili želju da prekinu personalnu uniju s Ugarima, njihova majka Elizabeta je za poljskog monarha predložila svoju kćerku Jadvigu. Jadviga je bila izabrana, ali je majka zadržavala na svom dvoru dvije godine prije nego što je konačno bila primorana poslati je u Poljsku. Pregovarala je o Jadviginom braku, te posvojila njenog muža kako bi on imao nasljedna prava na poljsko prijestolje u slučaju Jadvigine smrti.
Nakon dugih pregovora i građanskog rata 1383. godine u Velikoj Poljskoj, Elizabeta je popustila i dopustila je desetogodišnjoj Jadvigi da ode u Poljsku. Jedini rođak kojeg je Jadviga imala u Poljskoj bio je njen daidža Vladislav Kujavski, dok je ostatak porodice ostao u Ugarskoj. Jadviga je krunisana u Krakowu 16. oktobra 1384. godine kao kralj Poljske, a ne kao kraljica. Ovim potezom se htjelo naglasiti da je Jadviga bila monarhinja, a ne samo žena monarha, piše Furaj.ba.
U oktobru 1384. je Jadviga krunisana za kraljicu Poljske i tako postala prvi ženski monarh u historiji te Kraljevine. Njena udaja za velikog vojvodu Litvanije Joagila, koji zbog tog braka sa svim svojim podanicima prelazi na kršćanstvo i postaje poznat kao Władysław II Jagiełło , temeljni je kamen Poljsko-Litvanske unije, jedne od najvećih i najmoćnijih država srednjevjekovneEvrope. Za njene zasluge, koje se ogledaju i u tome što je njenim sevepom dobar dio Evrope došao pod okrilje Rima, Crkva je Jadwigu 1986. proglasila blaženom.
ODRASLA NA KRALJEVSKOM DVORU
Njen pradjed je bio poljski kralj Vladislav I, koji je 1320. godine ponovo ujedinio Poljsku. Jadviga je odrasla na kraljevskom dvoru u Budimu i Visegrádu.
U 1378. godini zaručena je, još kao dijete, za Vilima Austrijskog i provela je godinu dana na dvoru u Beču. Jadvigina starija sestra Marija zaručena je i udata za Žigmunda Luksemburškog. Ludovik je prvobitno planirao ostaviti poljsku krunu Mariji i njenom suprugu jer je on sam držao nasljedno pravo na nju, a pored toga bio je nasljednik Bradenburga koji je bio bliži Poljskoj nego Ugarskoj. Jadviga se trebala udati za austrijskog vojvodu Vilima i živjeti kao njegova supruga na bečkom dvoru, te je njoj više odgovorala Ugarska.
VLADAVINA S MUŽEM
Litvanija je potpisala sa Poljskom 1385. godine savez iz Kreva. Po tom sporazumu Litvanija i Poljska se ujedinjuju pod zajedničkom krunom tako što veliki knez Litvanije, Jagelo, ženi Jadvigu i postaje katolik. Vjenčali su se u maju 1385. godine, nakon čega je Jagelo proglašen iure uxoris (kraljem Poljske. Jadviga zadržala svoja vladarska prava, te je par vladao zajednički.
Kao vladarica Jadviga je imala malo udjela u pravoj vlasti iako je bila angažovana u političkom, diplomatskom i kulturnom životu. Vodila je diplomatsku korespodenciju sa Teutonskim vitezovima. Uspješno je organizovala povratak dijelova Galicije 1387. godine, koji su prilikom diobe ostali u mađarskim rukama. Kako je bila izuzetno dobro obrazovana i naučila nekoliko jezika, prevela je mnoge knjige sa latinskog na poljski. Osnovala je mnogo bolnica. Osnovala je i biskupiju u Vilniusu. Svojim donacijama, skupljenim od prodaje vlastitog nakita i kraljevskih obilježja, je 1399. obnovila Univerzitet u Krakovu. Godine 1817. ime Krakovskog univerziteta promijenjeno je u Jagelonski univerzitet, u čast nje i njenog supruga Jagela.
SMRT I NASLJEĐIVANJE
Jadviga je 22. juna 1399. rodila djevojčicu, nazvanu Elizabeta Bonifacija po Jadviginoj ubijenoj majci i papi Bonifaciju IX, ali u roku od mjesec dana obje su umrle zbog komplikacija tokom porođaja. Pozicija njenog supruga kao sada samostalnog vladara bila je ugrožena njenom smrću, jer on je postao kralj po njenom pravu. Jagelo je ipak ostao kralj Poljske sve do svoje smrti, 35 godina kasnije, a svoje vladarsko pravo pojačao je oženivši Jadviginu rodicu, Anu Celjsku. Nasljedili su ga sinovi rođeni od njegove treće supruge, koji nisu bili potomci nijednog prethodnog poljskog vladara. Poljskom je tako zavladala nova dinastija – Jagelovići.
