Ono što je San Marino za Italiju, za Sjevernu Makedoniju su Vevčani. Malo naselje nadomak Ohridskog jezera, sa nešto više od dvije i po hiljade stanovnika, ima sve što je potrebno da bi bilo prepoznato kao država: pasoš, zastavu, valutu, predsjednika…
Do „otcjepljenja“ Vevčana od Sjeverne Makedonije došlo je neposredno prije raspada Jugoslavije. Naime 1987. godine dolazi do sukoba mještana sa predstavnicima vlasti zbog izgradnje spornog vodovoda kojim bi se voda sa izvora preusmjeravala u novo elitno turističko naselje Elen Kamen, u kome je trebalo da bude naseljena komunistička elita, i koje bi Vevčane ostavilo bez izvorske vode, piše Nova.rs.
Tada je došlo do vevčanskih protesta, koji su umnogome uticali da budućnost ovog mjesta.
Na dan početka radova, 6. avgusta 1987. godine na stotine mještana, uglavnom žena, djece i starijih osoba, blokiralo je put do izvora držeči u ruci fotografiju tadašnjeg predsjednika Jugoslavije Josipa Broza Tita.
„Život damo, vodu ne damo“, uzvikivali su oni jednoglasno.
Sljedećeg dana policija je dobila naređenje da razbuca masu, koristeći palice i fizičku silu. Tada su povrijeđena 23 civila i 10 policajaca, a više desetina žitelja Vevčana je uhapšeno.
Radovi na vodovodu su ubrzo nastavljeni, a ovaj događaj izazvao je veliku pažnju javnosti, s obzirom na to da se već tada u narodu osjećala atmosfera nadolazećeg raspada i rata.
Svako ko uđe u Vevčane mora po pasoš
Butovnički duh doprinio je tome da ovo mjesto počne da funkcioniše kao država za sebe. Te tako, svako ko uđe u Vevčane pravo sa kapije grada mora otići do kabineta gradonačelnika Saše Jankovskog, koji je ujedno i predsjednik „države“ po pasoš.
Ovaj dokument ne sadrži fotografiju, već samo ime i prezime onoga kome se izdaje, potpis gradonačelnika i pečat grada. Procedura njegovog vađenja traje svega nekoliko minuta. Ovaj „dokument“ omogućava neometano kretanje po ovom gradiću.
Imaju i svoju valutu
Kao i svaka država i Vevčani imaju svoju valutu pod nazivom ličinka. Postoje dvije papirne novčanice jedna od 2 ličinka na kojoj je oslikan manastir Sveti Jovan Bigorski i monetu od 5 ličnika koju krasi lik Mihajla Pupina. Svako ko dođe u Vevčane dobija ove dvije novčanice.
Imaju i karneval
Već 14 vijekova u ovom mjestu održava se karneval posvećen Svetom Vasilu Velikom koji se kao zaštitnik sela slavi 14. januara, na dan kada počinje i Nova godina po Julijanskom kalendaru.
Bića iz podzemnog svijeta, iz najvećih noćnih mora ili horor filmova, karakteristične su maske na Vevčanskom karnevalu. Defile ovih stvorenja uz različite jezive zvuke izazivaju pažnju mnogih posjetilaca koji se svake godine ispočetka sjate u ovo malo makedonsko mjesto.
Ne samo što gledaju, posjetioci su ujedno i učesnici karnevala. Zajedno sa Vevčancima, koji sebe nazivaju „Vasiličari“, mogu da se slobodno kreću, slikaju i komuniciraju. Maskirani Vasiličari često dio svojih performansa izvode sa posjetiocima plašeći ih strašnim zvucima i pokretima.
