Rimljani su amajliju u obliku krilatog falusa sa zvončićima zvali tintinabulum i stavljali su je iznad ulaznih vrata da neprestanim zveckanjem tjera zle sile.
“Dovoljno je reći da čuveni Britanski muzej sa žaljenjem kaže da ne poseduje tintinabulum, koji je imao funkciju ‘čuvarkuće’, da bismo ilustrovali prvorazredni svetski značaj ovog otkrića na Viminacijumu”, kaže za “Večernje novosti” arheolog dr Ilija Danković, naučni savjetnik u Arheološkom institutu.
Naučnici objašnjavaju da falusoidne amajlije za Rimljane nisu imale erotski ili lascivni karakter, već su smatrane efikasnim oružjem u borbi protiv crne magije i istovremeno donosiocem sreće.
“Amuleti u vidu falusa, često su nošeni oko vrata, urezivani su i crtani na zidovima, nalazili su se na peharima za ispijanje vina”, nabraja dr Danković.
Predstavljani su na vidnim mjestima, da prizovu prosperitet i odvrate lopove i druge nepodobnike.
Arheolozi kažu da će viminacijumska “čuvarkuća” tintinabulum tek zablistati poslije konzervacije.
U svijetu su otkrivena dva ili tri u Italiji i jedan u Maloj Aziji.
“Naš tintinabulum nije najveći, ali je među najraskošnijim od do sada pronađenih. Sačuvan je u celini, sa visećim ukrasima i zvoncima, što je izuzetna retkost”, objašnjava dr Danković.
Ovakvi primerci su u rangu onih rijetkih pronađenih u srcu rimske imperije. Centralni dio kompozicije činio je fascinum, magično biće sa tijelom u vidu krilatog falusa na nogama, sa svojim vlastitim falusom i repom u vidu falusa. Vjerovalo se da to pojačava njegovo dejstvo oružja protiv urokljivog oka koga su se Rimljani veoma bojali. Na takav fascinum su bila okačena četiri zvona koja su zvukom tjerala zle duhove. Kolika je moć pripisivana fascinumu pokazuje termin fascinacija nastao od njegovog imena, prenose “Novosti”.
Naučnici pojašnjavaju da su tintinabulumi antički pandan današnjim hvatačima vjetra, ali je njihova uloga i simbolika u rimskom svijetu bila daleko slojevitija i značajnija.
“Oni su kačeni ispred vrata kuća ili soba, da praveći zvuk na vetru i neobičnim izgledom rasteruju zle sile”, kaže dr Danković.
Upravo iz ovog razloga je vlasnik zgrade u Viminacijumu okačio tintinabulum ispred svoje kapije. Smatrao je da on ima moćna magijska svojstva koja mogu da mu pomognu. Da amajlija nije bila uvijek efikasna svedoči činjenica da je pronađena u šutu kuće koja je nestala u požaru.
Do senzacionalnog otkrića došao je stručni tim Arheološkog instituta koji čine Saša Redžić, Ilija Danković, Mladen Jovičić, Kristina Živković i Petar Kojadinović.
Oni su poslije 50 godina obnovili iskopavanja na prostoru stambenih četvrti Viminacijuma, u potrazi za svjedočanstvima o svakodnevici njegovog stanovništva.
“Posle lociranja glavne ulice, dekumanusa, široke 10,4 metra i iskopavanja složene kanalizacione mreže, započeli smo iskopavanje kraj kolonade stubova koji su pripadali zgradi velikih dimenzija”, kaže dr Danković i dodaje da su upravo ispred ove zgrade došli do nesvakidašnjeg otkrića, kućne amajlije tintinabuluma, koje je još jednom potvrdilo da je Viminacijum jedan od najznačajnijih lokaliteta na teritoriji moćnog Rimskog carstva.
“Tintinabulum je delovao i kao amajlija i kao najavljivač gostiju, a nekada ih je bilo više izvešenih i po unutrašnjosti doma”, kaže dr Ilija Danković:
Dodaje da su bili okačeni blizu pragova u radnji ili kući, ispod peristila, oko unutrašnjeg dvorišta ili bašte, pored spavaće sobe ili venereuma, gdje bi ih vjetar izazivao da zveckaju. Takođe su napravljene da zvone kao zvona na vratima, a niz njih je bilo vezano uže zakačeno za zvono.
